چهارشنبه سوری بهانه ای برای مژدگانی آمدن بهار است - خانه انگلیسی

به گزارش خانه انگلیسی، خبرنگاران-گروه استان ها: یکی از سنت های باستانی ایرانیان، برگزاری جشن چهارشنبه سوری بوده که شب چهارشنبه آخر هر سال، ایرانیان در همه شهرها با برپایی آتش، مراسم باشکوهی برگزار می کردند، شواهد دلالت بر آن دارد که این جشن از اوایل قرن هفتم هجری به دست فراموشی سپرده شد، سپس با عناوینی دیگر معمول شد، پریدن از روی آتش و گفتن عبارت زردی من از تو، سرخی تو از من شاید مهم ترین رسم شب چهارشنبه سوری است. هر چند که در سال های اخیر تغییراتی در نوع اجرای آن اتفاق افتاده است.

آئین چهارشنبه سوری یا شب چهارشنبه آخر سال بر دو قسم است، یک قسمت از آن عمومی و مشترک میان تمام مردم ایران است که حتی بعضی از آن ها را در ملل دیگر نژاد آریایی می توان یافت و قسمت دیگر آئین های خصوصی است که مردم تهران بدعت گذاشته اند و ازآنجا به شهرهای دیگر ایران رفته است، آیین هایی چون آتش افروختن، فال گوش ایستادن، کوزه شکستن و شال سالاماخ که امروز اثری از آن ها نمی بینیم.

آئین های نوروزی به عنوان پیش مقدمه شروع بهار است

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان آئین های نوروزی را به عنوان پیش مقدمه شروع بهار دانسته و می گوید: اجرای آئین های نوروزی در منطقه آذربایجان با آیین هایی چون نوروز گلی، شال سالاماخ، چهارشنبه سوری، خلعت بهاری که هدیه برای نوعروسان برده می گردد و این ها اصطلاحاً بهانه ای برای مژدگانی آمدن بهار است.

یحیی رحمتی در مصاحبه با خانه انگلیسی، آئین های باقی مانده از گذشتگان را مجموع مواریث معنوی عنوان نموده و می افزاید: هر کدام از آئین های انتقال یافته دارای هویتی است که پس از سال ها فراموشی سعی کردیم با اجرای این مراسم در روستاها بار دیگر شاهد احیای آن ها باشیم.

وی دلیل عمده فراموشی بعضی از آئین ها را در معماری های امروزی دانسته و اظهار می نماید: معماری مدرن امروزی صندلی اجرایی بعضی سنت ها را از خانواده ها گرفته است. به عنوان مثال، در حوزه صنایع دستی یک صنعت خوب و فاخر را می خواهیم در یک خانه مدرن به کار بریم، در صورتی که اثر سنتی با فضای مدرن نمی تواند وفق یابد و این یک ضعف محسوب می گردد که در گذر از سنت به مدرن خوب عمل ننموده ایم.

این مسئول، بهترین راه احیای سنت ها را در احیای خانه های قدیمی دانسته و عنوان می نماید: برای اجرای آئین های سنتی، بهترین راه احیا و بازسازی خانه های قدیمی است که با عنوان موزه فرهنگ عامه می توان به اجرای مجموعه آئین ها پرداخت.

رحمتی در ادامه بیان می نماید: هدف از برگزاری این آئین ها، آشنایی نسل جدید با سنت هایی است که در حال فراموشی است؛ چرا که ما با مجموعه آسیب ها روبه رو هستیم و میراث فرهنگی نیز در پی کاستن این آسیب ها است.

مراسم شال بازی، چهارشنبه سوری و 13 بدر مجموعه فولکلور محلی است

رئیس کمسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شورای اسلامی شهر زنجان، مراسم شال بازی، چهارشنبه سوری و 13 بدر را مجموعه فولکلور محلی دانسته و می گوید: حفظ این سنت ها در راستای حفظ بخشی از هویت محلی و هویت شهری ما است، هر چند ممکن است اشتراکات بین ما و شمال غرب و آذربایجان باشد ولی هر شهر آئین مختص خود را دارد که متفاوت از جاهای دیگر است.

امامعلی دادخواه در مصاحبه با خانه انگلیسی، شهر زنجان را از لحاظ توریست پذیری در موقعیت مناسبی دانسته و می افزاید: برای حفظ و ارتقای این صندلی احتیاج است هویت های محلی و خاص را تقویت کنیم و برای نشان دادن این هویت ها بکوشیم، زیرا گردشگران تنها به جهت بهره مندی از آب و هوای خوب به زنجان نمی آیند، بلکه در پی آن هستند تا با سنت ها، بناهای تاریخی و تولیدات صنایع دستی آشنا شوند.

وی با عنوان این مطلب که هرچه گردشگر پذیر باشیم بر رونق مالی یاری نموده ایم، ادامه می دهد: احیای سنت های قدیمی جذابیت هایی برای توریست ایجاد می نماید که باعث افزایش گردشگر در یک منطقه و به دنبال آن موجب تولیدات محلی، خانگی و صنایع دستی می گردد.

در محیط های شهری شاهد فراموشی و جایگزینی آئین های مدرن با سنتی هستیم

محقق و پژوهشگر، بیشتر سنت های موجود را بومی و محلی دانسته و می افزاید: در محیط های شهری ما شاهد فراموشی و جایگزینی آئین های مدرن با سنتی هستیم، بعضی از سنت ها به دلیل بعضی تغییرات که در شهر رخ می دهد، تغییر می نماید. حتی در مورد مصرف بعضی خوراکی ها نیز ما این دگرگونی ها را می بینیم؛ چرا که سبک زندگی عوض شده است.

حسن حسینعلی در مصاحبه با خانه انگلیسی، خاطرنشان می نماید: دیگر چیزی مثل پاجا وجود ندارد تا سنت شال سالاماخ باشد. در چند دهه گذشته تخم مرغ را از طریق پیاز رنگ می کردند که امروز تخم مرغ های سفالی توسط هنرمندان رنگ می گردد.

وی می افزاید: شیربرنج و شش انداز، خوراکی هایی است که در گذشته مرسوم بود و هر کدام شان مفهوم و بار اسطوره ای داشت. پریدن از روی آتش و مقدس بودن چهارشنبه آخر سال در دین زرتشت مفاهیم خاص خود را داشت که امروز کمتر شاهدش هستیم.

آئین های چهارشنبه سوری در زنجان

چهارشنبه آخر سال یکی از سنت های ایرانیان باستان است که از قدیم نیز وجود داشته و مردم زنجان این آئین را هر ساله برگزار می نمایند و در این روز مردم در پشت بام خانه ها و جلو در و حیاط آتش روشن می کردند و جوانان از روی آتش می پریدند.

دختران دم بخت و جوانان در این روز آرزو می کردند و از روی آتش می پریدند و بر این عقیده بودند کسی که قبل از پریدن آرزو کند آرزویش برآروده می گردد.

شب این روز همه در خانه هایشان جمع می شدند و فرزندان به همراه بزرگان خانه در روستاها گردا گرد کرسی جمع می شدند و با خوردن شیرینی٬ نبات و کشمیش این روز را خوش می گذراند.

پس از خاموشی آتش و کوزه شکستن نوبت به شال اندازی می رسد، جوانان چندین دستمال حریر و ابریشمی را به یکدیگر گره می زند، از آن طنابی رنگین طویل می ساختند٬ به پشت بام خانه ها می رفتند آن را از روزنه دودکش وارد منزل نموده و یک سر آن را خود در بالای بام در دست می گرفتند، آنگاه با چند سرفه بلند صاحب خانه را متوجه خود می کردند.

صاحب خانه که منتظر آویختن چنین شال هایی هستند، به محض مشاهده طناب رنگین، آنچه قبلاً آماده نموده، در گوشه شال می ریزند و گره ای بر آن زده، با یک تکان ملایم، صاحب شال را مطلع می سازند که هدیه سوری آماده است.