تجارت خارجی در دهه 90 - خانه انگلیسی

به گزارش خانه انگلیسی، نگاهی به یک دهه تجارت خارجی ایران نشان می دهد پایین ترین ارزش تجاری به سال 99 تعلق دارد. دنیای اقتصاد در گزارشی فراز و فرود حجم تجارت خارجی ایران از سال 90 تا سال گذشته را با استناد به دو منبع رسمی آماری آنالیز نموده است. تحلیل آمار ها نشان می دهد بالاترین ارزش تجاری ایران در ابتدای دهه 90 ثبت شده است. آنالیز شرکای تجاری ایران از سال 90 تا سال 99 حکایت از آن دارد که سکوی اول صادرات و واردات در اختیار کشور های محدودی بوده که مهم ترین آن ها چین و امارات هستند.

دنیای اقتصاد در ادامه نوشت: ارزیابی تجارت خارجی ایران در دهه 90 و اعداد و ارقام به دست آمده نشان می دهد سال 1399 حجم تجارت خارجی در پایین ترین رقم دهه 90 قرار گرفته است. فرایند تجارت خارجی کشور از سال 1390 تا 1399 حکایت از آن دارد که پس از امضای برجام در میانه این دهه، شاهد رشد تجارت خارجی بوده ایم، اما پس از خروج ترامپ از برجام حجم تجارت خارجی با افت روبرو شد و در سال 1399 به کمترین میزان ارزشی رسید.

کارشناسان اعتقاد دارند آنچه فرایند نزولی تجارت خارجی را در سال های 97، 98 و 99 رقم زده است، به جز خروج آمریکا از برجام، سیاست های داخلی نادرست از جمله تخصیص دلار 4200 تومانی و صدور بخشنامه های متعدد بوده است و همین امر نیز تاثیر تحریم ها را بر واردات و صادرات افزایش داده است. البته به منظور آنالیز آمار های یک دهه اخیر به دو منبع رجوع نموده ایم؛ آمار های وزارت صمت و آمار های سازمان توسعه تجارت.

ارزیابی ها نشان می دهد آمار های منتشر شده از سوی این دو منبع، متفاوت از یکدیگر است. به گونه ای که گاه شاهد اختلاف آماری 10 تا 20 میلیارد دلاری در آمار تجارت خارجی از دو منبع آماری مذکور هستیم. حتی در آمار های تجارت خارجی سازمان توسعه تجارت نیز این تناقض دیده می گردد و گاهی برای یک سال از این دو منبع سه آمار متفاوت از یکدیگر با اختلاف های قابل توجه ثبت شده است.

طبق آمار های اعلام شده از سوی سازمان توسعه تجارت، همچنان بدترین سال تجارت خارجی در دهه 90، مربوط به سال گذشته است. اما براساس آمار های وزارت صمت، بهترین سال در تجارت خارجی کشور سال 90 بوده که ارزش تجارت به 105 میلیارد و 600 میلیون دلار می رسد. این در حالی است که آمار های سازمان توسعه تجارت، سال 93 را به عنوان بهترین سال تجارت خارجی کشور معرفی می نماید. دریافت یک آمار واحد در تجارت خارجی می تواند تحلیل دقیق تری را از عملکرد تجار به دنبال داشته باشد.

نگاهی به سیر تجارت دهه 90

آنچه از تحلیل ها بر می آید سال 90 و 91 سخت ترین سال تحریم های آمریکا بوده است. اما آمار های منتشر شده از سوی وزارت صمت از تجارت خارجی سال 90 نشان می دهد در سال 90، حجم تجارت خارجی کشور به 105 میلیارد و 600 میلیون دلار رسیده است. در عین حال در سال 91 این رقم افت نموده است. البته در آمار های وزارت صمت دو رقم برای حجم تجارت خارجی سال 91 ذکر شده که تفاوت چشمگیری با یکدیگر دارد.

در آماری که انتهای سال 91 منتشر شده، حجم تجارت خارجی ایران در این سال 94 میلیارد و 682 میلیون دلار ثبت شده است. اما در انتهای سال 92، رقم اعلام شده حجم تجارت خارجی برای سال 91، معادل 86میلیارد و 17 میلیون دلار ثبت شده و مبنای مقایسه تجارت خارجی این سال با سال 92 قرار گرفته است.

تجار ایرانی در سال 92 توانستند حجم تجارت خارجی را به 80 میلیارد و 753 میلیون دلار برسانند که نسبت به سال ماقبل خود افت نموده است. اما سال 93 ارزش تجارت خارجی کشور نسبت به سال 92 بیش از 10 میلیارد دلار افزایش یافت و به 90 میلیارد و 125 میلیون دلار رسید. اما مجددا در سال 94 سیر نزولی صادرات و واردات را شاهد بودیم. به گونه ای که حجم تجارت در این سال به 77 میلیارد و 250 میلیون دلار رسید.

امضای برجام در سال 94 موجب شد در سال های بعد با افزایش ارزش تجارت خارجی روبه رو شویم. آمد و رفت های کشور های خارجی به ایران پس از امضای برجام انگیزه فعالان مالی را بیشتر کرد و چراغ سبز کشور ها به همکاری با ایران موجب افزایش حجم تجارت تا بیش از 10 میلیارد دلار در سال 95 شد.

آمار های ثبت شده از سال 95 بیانگر ارزش تجارت 87 میلیارد و 726 میلیون دلاری است. افزایش تجارت خارجی در سال 96 نیز ادامه یافت و ارزش آن به 101 میلیارد و 441 میلیون دلار رسید. پس از سال 90، تجارت ایران وارد مدار 100 میلیارد دلار نشده بود و در این دهه تنها در دو سال 90 و 96 شاهد ارزش تجارت خارجی بیش از 100 میلیارد دلار بوده ایم. اما در سال 97 بحران های جدیدی در اقتصاد و روابط بین المللی ایران ایجاد شد.

ترامپ رئیس جمهور آمریکا به صورت یک طرفه از برجام خارج شد و بازگشت تحریم های مالی علیه ایران، شرایط مالی کشور را تغییر داد. مقامات مسوول دائما اعلام می کردند در شرایط جنگ مالی قرار گرفته اند و همین موضوع نیز باعث اتخاذ تصمیمات ناگهانی و نادرست در سال 97 شد. تصمیماتی که فعالان مالی از آن به عنوان تحریم های داخلی یاد می کردند.

سیاست های اعمال شده در کشور در سال 97 انقباض تجارت خارجی را به دنبال داشت. از این سو تخصیص دلار 4200 تومانی و از سوی دیگر لزوم برطرف تعهد ارزی با روش های اعلام شده از سوی متولیان تجارت خارجی، جامعه مالی کشور را وارد بحران هایی به جز تحریم های آمریکا کرد. تاثیر عملکرد متولیان تجارت خارجی را می توان در حجم تجارت خارجی ایران در سال 96 مشاهده کرد. در این سال ارزش واردات و صادرات به 86 میلیارد و 922 میلیون دلار رسید. اما افت تجارت در سال 98 نسبت به سال 97 سرعت کمتری به خود گرفت و 85 میلیارد و 105 میلیون دلار ثبت شد.

اما سال گذشته (سال 99) کمترین میزان تجارت خارجی یک دهه اخیر رقم خورد. حجم تجارت خارجی در سال 99 معادل 73 میلیارد دلار اعلام شده است که در مقایسه با سال 98 کاهش بیش از 8 میلیارد دلاری را تجربه نموده است. براساس آمار سازمان توسعه تجارت، تجارت خارجی در سال 90 ارزشی بیش از 95 میلیارد و 600 میلیون دلار داشته است.

در سال 91 دو آمار در این سازمان ثبت شده که یکی حکایت از ارزش 85 میلیارد و 882 میلیون دلاری تجارت خارجی دارد و دیگری 88 میلیارد و 420 میلیون دلار ثبت شده است. برای تجارت خارجی سال 92 نیز دو آمار متفاوت با اختلاف چشمگیر از یکدیگر از سوی این سازمان ثبت شده است، یکی 83 میلیارد و 117 میلیون دلار و دیگری 101 میلیارد و 370 میلیون دلار.

در سال 93 نیز این اختلاف آماری دیده می گردد؛ تجارت خارجی کشور در یک سند 114 میلیارد و 237 میلیون دلار ثبت شده و در دیگری 104 میلیارد و 129 میلیون دلار عنوان شده است.

در سال 94 که همزمان با امضای برجام بوده است آمار تجارت خارجی ثبت شده در سازمان توسعه تجارت حکایت از واردات و صادرات 83 میلیارد و 904 میلیون دلاری دارد. براساس آمار سازمان توسعه تجارت، سال 95 نیز ارزش تجارت خارجی کشور بیش از 87 میلیارد و 700 میلیون دلار ثبت شده است. در سال 96 ارزش تجارت خارجی ثبت شده در این سازمان به بیش از 101 میلیارد و 200 میلیون دلار می رسد و در سال 97 این رقم به 87 میلیارد و 839 میلیون دلار تنزل پیدا نموده است.

همچنین آمار تجارت خارجی ثبت شده در سال 98 براساس گزارش سازمان توسعه تجارت 84 میلیارد و 898 میلیون دلار ثبت شده است.

شرکای تجاری دهه 90

آنالیز شرکای تجاری ایران از سال 90 تا 99 حکایت از آن دارد که پنج سکوی اول صادرات و واردات همیشه در اختیار کشور های محدودی بوده است که مهم ترین آن ها چین و امارات است. به جز سال 91، چین در تمام سال های مورد آنالیز عمده ترین بازار هدف صادراتی بوده و در صدر جدول مقاصد صادرات کشور قرار گرفته است.

همچنین طی هفت سال اخیر این کشور به عظیم ترین واردکننده کالا به ایران نیز تبدیل شده و عمده ترین کشور طرف معامله ایران محسوب می گردد. پس از چین، امارات عظیم ترین شریک تجاری ایران است که در سال های مورد آنالیز، نامش در لیست عمده ترین مقاصد صادراتی و عمده ترین کشور های طرف معامله ایران از سال 90 تا 99 به چشم می خورد. این کشور در سال های 90، 91 و 92 عظیم ترین واردکننده کالا به ایران بوده است.

همچنین امارات به جز سال های 95 که دومین مقصد کالا های صادراتی ایران بوده و سال 98 که به چهارمین مقصد صادراتی ایران تبدیل شده، در مابقی سال های دهه 90 سومین بازار هدف صادرکنندگان ایرانی بوده است. در تمام سال های دهه اخیر نام کشور هایی همچون عراق و افغانستان در صادرات و ترکیه در واردات در لیست عمده ترین شرکای تجاری ایران قرار گرفته اند.

سال 90: مهم ترین مقاصد صادراتی ایران در این سال عبارتند از چین، عراق، امارات، هند و افغانستان. همچنین امارات، چین، کره جنوبی، آلمان و ترکیه نیز مهم ترین مبادی واردات ایران در این سال هستند.

سال 91: عمده ترین مقاصد صادراتی سال 91 به ترتیب ارزش شامل عراق، چین، امارات، افغانستان و هند است. امارات، چین، کره جنوبی، ترکیه و سوئیس نیز در لیست عمده ترین مبادی وارداتی ایران در این سال قرار گرفته اند.

سال 92: صادرات عمده ایران در این سال نیز به پنج مقصد صورت پذیرفته که عبارتند از چین، عراق، امارات، هند و افغانستان. بیشترین واردات در سال 92 نیز از کشور های امارات، چین، هند، کره جنوبی و ترکیه اجرا شده است.

سال 93: در این سال نیز مقاصد عمده صادراتی در اختیار چین، عراق، امارات، هند و افغانستان بوده است. علاوه بر این چین، امارات، کره جنوبی، ترکیه و هند هم مهم ترین مبادی وارداتی ایران در سال 93 هستند.

سال 94: عمده صادرات ایران در این سال متعلق به پنج کشور چین، عراق، امارات، افغانستان و هند است و عمده واردات از پنج کشور چین، امارات، کره جنوبی، ترکیه و سوئیس اجرا شده است.

سال 95: پنج کشور چین، امارات، عراق، ترکیه و کره جنوبی عظیم ترین خریداران کالا های ایرانی در سال 95 هستند. همچنین بیشترین واردات نیز از کشور های چین، امارات، کره جنوبی، ترکیه و آلمان اجرا شده است.

سال 96: بازار های هدف عمده صادرات ایران در این سال شامل چین، امارات، عراق، کره جنوبی و ترکیه است و مبادی عمده وارداتی نیز کشور های چین، امارات، عراق، کره جنوبی، ترکیه و آلمان ثبت شده است.

سال 97: بیشترین صادرات کالا در این سال به کشور های چین، عراق، امارات، افغانستان و کره جنوبی اجرا شده است. بیشترین واردات نیز از کشور های چین، امارات، ترکیه، هند و آلمان اجرا شده است.

سال 98: در این سال نیز چین، عراق، ترکیه، امارات و افغانستان مهم ترین مقاصد صادراتی ایران بوده اند. مهم ترین مبادی وارداتی نیز در سال 98 شامل چین، امارات، ترکیه، هند و آلمان است.

سال 99: پنج کشور مهم مقصد صادراتی ایران در این سال عبارتند از چین، عراق، امارات، ترکیه و افغانستان. پنج مبدأ وارداتی مهم نیز عبارتند از چین، امارات، ترکیه، هند و آلمان.