سهم 2 درصدی یارانه نقدی از هزینه خانوار - خانه انگلیسی

به گزارش خانه انگلیسی، آنچه امروز به عنوان یارانه نقدی از سوی دولت واریز می گردد عملا هیچ نقشی در هزینه خانواده های ایرانی به خصوص در شهر ها ندارد.

به گزارش گروه اقتصادی خانه انگلیسی، مرکز آمار ایران به عنوان مرجع اصلی آنالیز آمار های اقتصادی در جدیدترین آنالیز خود، گزارشی از وضعیت اثرگذاری اجرای طرح هدفمندی یارانه ها در ایران و پرداخت یارانه نقدی منتشر نموده که نشان می دهد آنچه امروز به عنوان یارانه نقدی از سوی دولت واریز می شود عملا هیچ نقشی در هزینه خانواده های ایرانی به خصوص در شهر ها ندارد.

این گزارش نشان می دهد که در زمان شروع هدفمندی یارانه ها در سال 89 و 90 مبلغ 45 هزار تومانی که ماهانه به ازای هر نفر به حساب سرپرستان خانوار واریز می شد، می توانست 11 درصد از هزینه های خانوار های شهری و 20 درصد هزینه های خانوار های روستایی را پوشش دهد. در سال 91 این سهم در خانوار های شهری به 12 و در خانوار های روستایی به 22 درصد رسید تا بهترین آمار عملکرد یارانه های نقدی از نظر نقش آفرینی در کاهش هزینه های خانوار ایرانی به ثبت برسد. پس از سال 90 با افزایش قابل توجه تورم و ثابت ماندن مبلغ یارانه نقدی، روند نزولی نقش یارانه در زندگی ایرانی ها شروع شد و در خانوار های شهری این سهم در سال 92 به 10 درصد، 93 به 7 درصد، 94 به 6 درصد، 95 و 96 به 5 درصد و 97 به 4 درصد کاهش یافت. همین روال در خانوار های روستایی نیز شکل گرفت تا جایی که از 22 درصد در سال 91 به 8 درصد در سال 97 رسید. این روند در امسال، نزولی قابل توجه را نیز تجربه نموده تا عملا بود یا نبود یارانه نقدی برای بسیاری از خانواده های ایرانی، تفاوتی ایجاد نکند. پیش بینی مرکز آمار نشان می دهد که سهم یارانه نقدی از هزینه های خانوار شهری در سال 98 به دو درصد و در خانوار های روستایی به 4 درصد کاهش خواهد یافت. هر چند هنوز دولت برنامه ای برای تغییر در مبلغ این یارانه یا حتی حذف آن ارایه ننموده و در 6 سال دولت روحانی نیز یارانه به روال سابق واریز شده، اما امروز ابهام اصلی در این است که چرا سالانه بیش از 42 هزار میلیارد تومان به حساب مردم واریز می شود، آن هم در شرایطی که عملا مسئله ای از مسائل فعلی آن ها حل نمی کند.

حذف پولدار ها

هزینه اجتماعی بالای حذف یارانه ها باعث شده در طول تمام سال های گذشته با وجود مخالفت های جدی که با نحوه اجرای این طرح در تیم اقتصادی روحانی وجود داشته، هدفمندی بدون هیچ تغییر خاصی اجرایی شود. دولت تنها چند سال قبل موضوع انصراف اختیاری از دریافت یارانه را عنوان نمود که با استقبال سرد یارانه بگیران روبرو شد و عملا راه به جایی نبرد. با این وجود دولت دوازدهم انتها در امسال تصمیم خود را نهایی کرد و از برنامه ریزی برای حذف پولدار ها از یارانه نقدی اطلاع داد.

هر چند از چند سال قبل نیز بحث حذف یارانه پولدار ها مطرح شده بود، اما با توجه به نبود پایگاه های داده و اطلاعات کافی، دولت هیچگاه به سمت اجرای آن نرفته بود. از شهریور امسال، اما اعلام شد که دولت اطلاعات ابتدایی خود را جمع آوری نموده و به این ترتیب در گام نخست حدود 200 هزار خانوار را که درآمد بسیار بالایی داشتند، اما همچنان یارانه می گرفتند از فهرست یارانه مهر ماه خط زده است.

درباره اینکه پایگاه های اطلاعاتی دولت در این حذف کدام گزینه ها بوده اند، بحث های زیادی مطرح شده و بار دیگر پای یک بحث قدیمی به میان کشیده شده که آیا دولت به حساب های بانکی افراد ورود خواهد نمود یا خیر و در این زمینه اظهارات ضد و نقیض ادامه دارد.

روز گذشته محمد شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره برنامه ریزی دولت در این زمینه گفت: مجلس به دولت تاکید نموده که یارانه 3 دهک جامعه حذف شود و ما اجرای این طرح را در دستور کار قرار داده ایم. میزان درآمد خانواده ها نشان می دهد که یک دهک درآمد بسیار پایینی دارند و یک دهک هم درآمد بالایی دارند. در این دوره یارانه حدود 170 هزار خانواده که حدود 700 هزار نفر هستند را در دستور کار حذف قرار دادیم. شریعتمداری در سرانجام صحبت های خود به نکته ای اشاره نموده که می تواند بسیار بحث برانگیز باشد. او گفت: برای شناسایی افراد 3 دهک بالا از اطلاعات بانک ها استفاده می کنیم و همین جمله باعث شده بار دیگر برآورد هایی در این رابطه شروع شود.

مهم ترین واکنش به این صحبت ها به سازمان هدفمندی یارانه ها بازمی شود. سخنگوی ستاد تبصره 14 اعلام نموده: بعد از آنکه افراد برای اعتراض نسبت به حذف مراجعه کردند، رضایت کتبی از آن ها دریافت شده و حساب های بانکی چک شده است و تحت هیچ شرایطی حساب بانکی قبل از حذف آنالیز نخواهد شد و اصلا امکان این وجود ندارد که قبل از حذف شدن آن ها حساب را چک کرد. در مرحله اول حذف یارانه بگیران بر مبنای دارایی ها، درآمد، هزینه و املاک و سهام آن ها صورت می گیرد و وقتی که برای اعتراض به حذف مراجعه می نمایند آنگاه با دریافت رضایت کتبی حساب بانکی افراد چک خواهد شد که در این بین ممکن است بعضی تمایلی به چک حساب بانکی نداشته باشند که در این صورت آنالیز برای برگشت یارانه آن ها نیز اعمال نمی شود.

این صحبت ها نشان می دهد که لااقل فعلا مبنای اصلی دولت برای حذف پولدار ها از فهرست یارانه بگیران، حساب های بانکی نیست. البته این موضوع در حالی اعلام شده که دولت اقدام به حذف یارانه دهک پردرآمد نموده و اگر بنا باشد کار به دیگر دهک ها بکشد احتمالا پیچیدگی های این برنامه افزایش خواهد یافت.

با وجود تمام این برآورد ها اکثر قریب به اتفاق کارشناسان معتقدند، تداوم پرداخت یارانه ها به شکل فعلی هیچ منطقی ندارد. زیرا از یک سو همه اقشار جامعه به یک شکل دیده می شوند و گام مثبتی در راستا عدالت برداشته نمی شود از سوی دیگر نقش یارانه های فعلی در زندگی واقعی مردم بسیار ناچیز و بی اثر شده و از طرف دیگر دولت زیر فشار سنگین پرداخت این یارانه ها و تامین منابع اقتصادی مورد احتیاج برای آنهاست، موضوعاتی که وقتی در کنار هم قرار می گیرند یک نتیجه را به ذهن متبادر می نمایند: هدفمندی یارانه ها به اهدافی که 9 سال پیش برایش در نظر گرفته شد، دست نیافته و با طی راستا به شکل امروز قطعا دست نخواهد یافت.

منبع: روزنامه اعتماد